هر آنچه که باید درباره بیماری اورف (ORF) بدانیم
بیماری اورف (ORF)
اورف يک بيماری عفونی-ويروسی مشترک بـين انـسان و دام است كه انتشار جهانی دارد. اورف در انسان متعاقب ورود ویروس، عامل بیماری به داخل پوست، ایجاد می‌شود.
اورف اصولا بیماری بزها و گوسفندان جوان است که به وسیله ویروس پاراپاکس که ارتباط دوری با خانواده ویروس‌های اسمال پاکس و مولوسکوم کنتاژیوزم دارد، ایجاد می‌شود. ضایعات درماتیتی پوستی در حیوان بیشتر در دور دهان، بینی، پستان و سم اتفاق می‌افتد و بیماری بسیار واگیردار است و ممکن است کل دام یا گله را مبتلا کند. به دلیل ایجاد ضایعه دور پستان و دهان ممکن است حیوانات جوان دچار کاهش وزن شوند.
بیماری اورف در انسان
ضایعات اورف معمولا منفرد یا در تعداد خیلی کم ایجاد می‌شوند. آن‌ها بیشتر در انگشت، دست یا ساعد رخ می‌دهند ولی در صورت هم می‌تواند ایجاد شود. به طور مشخص توده اورف سفت و گوشتی است و برخلاف ظاهرش حاوی چرک و ترشح نیست. پس از دوره نهفته 5 تا 6 روز ضايعه در انسان به شكل يک پاپول كوچک قرمـز یا کبود و سفت می‌باشد كـه به تـدريج بـزرگ‌تـر می‌شود و پس از مدت کوتاهی دچار ادم شده و تبدیل به پوسچول یا تاول بزرگ می‌شود که اغلب با خونریزی به داخل آن همراه است. مرکز ضایعه دلمه بسته و با منطقه‌ای خاکستری یا بنفش مانند احاطه می‌شود و خارج‌تر از آن یک حلقه اریتماتو وجود دارد. ممکن است یک ناخوشی زمینه‌ای نیز وجود داشته باشد.
تشخیص بیماری اورف
معمولا تشخیص بیماری اورف به صورت کلینیکی در افرادی که به نحوی با گوسفند یا بز در تماس هستند، انجام می‌شود. قطعی شدن تشخیص با نمونه‌برداری پوست یا بیوپسی، پی سی آر (PCR) و با میکروسکوپ الکترونی انجام‌پذیر است. یک مورد مشابه توسط ویروس مرتبط دیگری در کارگران شیردوش ایجاد می‌شود که بنام نودول شیردوش milker’s nodule شناخته می‌شود.
راه‌های انتقال این بیماری از دام به انسان
در حیوانات ویروس بیماری که در ضایعات پوستی و دلمه‌های روی سر یا سم گوسفند یا بز وجود دارد، از طریق خراش و بریدگی‌ها وارد پوست انسان یا گوسفند دیگر می‌شود. این ویروس می‌تواند علاوه‌بر گوسفندان بیمار در گوسفندانی که از نظر کلینیکی سالم هستند نیز دیده شود. انتقال آن از طریق تماس مستقیم یا از طریق ترشحات دهان و بینی، اشیایی که باعث جمع‌آوری و انتقال عوامل بیماری‌زای میکروبی و ویروسی می‌شوند (مانند لباس، ملافه، پارچه و غیره) صورت گیرد. ویروس اورف در پشم و پوست تقریبا تا یک ماه پس از بهبود ضایعات زنده می‌ماند. انتقال معمولا از طریق تماس مستقیم پوست زخمی، خراشیده یا بریده با دام صورت می‌گیرد. بیشتر دامداران، قصاب‌ها، کارگران کشتارگاه‌ها، کارگران پشم‌زنی، کارگران حمل گوشت و کارگران سردخانه‌ها که در تماس با حیوان هستند، در معرض ابتلا به بیماری اورف هستند. کودکان نیز در صورتی که به بازی در چراگاه یا آغل دام‌های آلوده مشغول شوند، در معرض ابتلا به این ویروس هستند. در خانم‌های خانه‌دار بیشتر در اثر تماس با لاشه گوسفند مخصوصا کله گوسفند مبتلا این بیماری رخ می‌دهد. این بیماری معمولا از انسان به انسان منتقل نمی‌شود، اگرچه به صورت نادر گزارش شده است.
سیر بیماری اورف در انسان
اين ضايعه غالبـا بـدون هـيچ عارضـه‌ای بهبود می‌يابد. اگرچه عفونت ثانويه باكتريال ناشايع نيست. بيماری طی 4 تـا 5 هفتـه بـدون درمان اختصاصی بهبود می‌يابد.
عوارض بیماری اورف
با وجود اين كه بيماری اورف يـک بيمـاری پوسـتی خـود محدودشونده بوده و بدون عارضه سيستميک بهبـود می‌یابد، گزارش شده كـه در 13-4 درصد مـوارد توانـسته باعـث ایجاد شدن ضایعات اريتم مولتی فورم شود ولی اين كه اورف مـی‌توانـد باعـث ایجاد اريتم مولتی فورم شود، كاملا مشخص نيست.
۱۰ تا ۱۴ روز بعد از ایجاد ضایعه اورف، یک راش ثانویه ممکن است اتفاق بیفتد که اریتم مولتی فرم نام دارد. اریتم مولتی فرم به شکل دانه‌های برجسته یا مسطح قرمز در دست‌ها و پاها، ساعد، ساق پا و صورت رخ می‌دهد. گاه ممکن است لنفانژیت و التهاب در غدد لنفاوی آرنج و زیر بغل رخ دهد. ممکن است تب خفیفی وجود داشته باشد. همچنین امکان عفونـت ثانويـه باكتريـال و ضايعات گسترده پاپولووزيكولار وجود دارد. بیمارانی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، ممکن است دچار ضایعات غیرمعمول و بزرگ شوند. ندرتا ممکن است تاول‌های ریزی سرتاسر بدن ایجاد گردد که مطرح‌کننده انتشار این ویروس از طریق گردش خون است و خودبه‌خود طی چند هفته بهبود می‌یابد.
درمان بیماری اورف
معمولا ضایعات اورف در انسان پس از چند هفته بدون اسکار بهبود می‌یابد لذا اکثر موارد نیاز به هیچ درمانی ندارد. درمان اورف شامل جلـوگيری از ايجـاد عفونـت ثانويـه باكتريال و استفاده از آنتی‌‌سپتيک‌های موضعی است. ممکن است عفونت باکتریایی ثانویه ایجاد شود که باید به طور مناسب درمان شود. بعضی موارد پایدار با سیدوفویر درمان شده است. اخيرا كرم Cidofovir و Cryotherapy هم با موفقيت همراه بوده‌انـد ولی جراحی و استروئيدهای سيـستميک معمـولا توصـيه نمی‌شوند.
راه‌های پیشگیری از اورف
تماس با دام یا فرآورده‌های گوشتی آلوده می‌تواند خطر ابتلا به بیماری ORF را به همراه داشته باشد بنابراین به افراد توصیه می‌شود هنگام ذبح دام و پاک کردن فرآورده‌های گوشتی از پوست خود به خوبی محافظت کنند.
- هنگام ذبح دام از دستکش، پیش‌بند و عینک محافظت‌شونده استفاده کنند چون که تماس با دام یا فرآورده‌های گوشتی آلوده می‌تواند خطر بیماری ORF (اورف) را به همراه داشته باشد.
- این بیماری ممکن است حتی هنگام پاک کردن گوشت نیز افراد را در معرض خطر قرار دهد، بنابراین تاکید می‌شود افراد از زمان تماس با دام تا پاک کردن گوشت (مخصوصا کله پاچه) و اتمام کار از پوست خود به خوبی محافظت کنند.
- این بیماری مشترک بین انسان و دام می‌باشد و واکسینه کردن دام‌ها در پیشگیری از این بیماری موثر است.
- همچنین تاکید می‌شود افراد پس از ذبح دام و پاک کردن گوشت دست‌ها و نقاطی که با دام تماس داشته را به خوبی با آب و صابون شست‌‌وشو دهند زیرا در مواردی باقی ماندن آثار خون و ترشحات دام نیز می‌تواند خطراتی برای افراد به همراه داشته باشد.